Deze column verscheen eerder in LoopbaanVisie 2023-4 over verdwalen.

Kaartlezen was een ramp, vroeger. Voor mij tenminste. De afslag die we net voorbij waren was de juiste, alleen ik zag het te laat. Eenmaal heb ik in wanhoop alle papieren uit de auto gegooid, ergens middenin Schotland. ‘Ik ga naar huis, ik neem de trein wel!’ Nu we allemaal de routebeschrijving in onze smartphone hebben klinkt dit als een verhaal uit het jaar nul, verdwalen kan bijna niet meer.

Voor mijn loopbaancliënten speel ik soms de advocaat van de duivel. ‘Waar wil je naar toe?’ vraag ik dan. Want een routebeschrijving heeft pas zin als je weet waar je naar toe wilt. Dan kun je nog kiezen: de kortste weg, de mooiste weg, de grootste omweg. In je eentje, met anderen samen, de duurste weg, de goedkoopste. Op korte termijn, op lange termijn, nu of nooit. Meestal blijkt dan dat een kale routebeschrijving in ons vak niet werkt. Eerste weg links, tweede weg rechts, bestemming bereikt. Zo zitten de meeste mensen niet in elkaar.

Waarom moet je trouwens weten waar je naar toe wilt? Waarom zou je niet een onbekende zijweg inslaan en zo op een plek uitkomen waar je nooit geweest bent? Waar je nieuwe indrukken opdoet, met onbekende mensen praat, vergeet waar je mee bezig was. Spannend, nieuw, misschien doe je wel iets wat helemaal niet mag. Van jezelf niet, van je omgeving niet.

In het leven van veel mensen komen onverwacht zulke momenten voor die levensbepalend kunnen zijn. Een geliefde gaat dood of neemt onverwacht afscheid. Er gebeurt een ongeluk dat fysieke consequenties heeft. Je wordt verliefd op iemand uit een ander deel van de wereld, of met een andere culturele achtergrond. Je raakt je droombaan kwijt want je werkgever gaat failliet. Kortom, je bent de weg kwijt.

De dichter Jan Eijkelboom schreef dat indringend op:
“Toen schrok ik wakker in een donker bos.
Ik was verdwaald in ’t midden van mijn leven.
Dat wat ik vasthield liet mij zo maar los.”

Dit zijn de momenten waarop je denkt: ik ben de weg kwijt, ik weet het even niet meer. Je hebt tijd nodig om uit te zoeken wie je ook alweer was en hoe je nu verder kunt. Je routeplanner – als je die had – is total loss. Toch kunnen het ook de meest vruchtbare momenten uit je leven worden, alleen zie je dat vaak pas achteraf. Als je nieuwe keuzes gemaakt hebt, al dan niet met een loopbaanadviseur.

Els Ackerman
Praktijk voor Loopbaanadvies en Coaching
Lid Noloc Kennisprofessionals