Generatieve AI, zoals ChatGPT, Claude en Gemini, verovert in razend tempo terrein – ook op het domein van loopbaanadvies. Steeds meer professionals experimenteren met deze slimme tools om richting te geven aan hun carrière, zonder meteen een loopbaancoach in te schakelen. Er kan daartoe een drempel bestaan en wellicht maken de tarieven loopbaancoaching ook niet voor iedereen zomaar bereikbaar.
Toch betekent dit niet dat de rol van de menselijke coach uitgespeeld is. Juist nu rijst de vraag: hoe benutten cliënten én coaches AI optimaal in het loopbaantraject? Waar biedt technologie toegevoegde waarde, en wanneer blijft persoonlijk maatwerk onmisbaar?
Over deze vragen buigt Tomas Chamorro-Premuzic zich in een artikel op Harvard Business Review. Hij is professor in businesspsychologie aan University College London en chief innovation officer bij ManpowerGroup. In zijn laatste boek I, Human uit 2023 behandelde hij de impact van AI op ons gedrag.
De nieuwe realiteit: AI als loopbaanpartner
Steeds meer werkzoekenden en HR-afdelingen zetten AI-tools in als hulpmiddel bij sollicitaties en loopbaanontwikkeling, bijvoorbeeld voor het opstellen van cv’s, schrijven van brieven of snel sparren over werksituaties. Hoewel AI geen vervanging is voor menselijk contact, biedt het unieke voordelen: het is altijd beschikbaar, geeft onbevooroordeelde feedback, kan razendsnel scenario’s analyseren en maakt het makkelijker om zonder gêne vragen te stellen of gevoelige thema’s aan te snijden — een waardevolle aanvulling op traditionele loopbaancoaching.
Maar hoe zet je AI in voor persoonlijk carrière-advies? Chamorro-Premuzic geeft zeven manieren.
1. Creëer een persoonlijk loopbaanprofiel
AI-tools helpen je eerst helder te krijgen waar je nu staat, door je vaardigheden, interesses en werkstijl in kaart te brengen en verbanden in je cv en motivatie te ontdekken die je zelf misschien mist. Een waardevolle toepassing is het zichtbaar maken van transferable skills — vaardigheden uit eerdere functies die onverwacht goed aansluiten bij nieuwe sectoren of rollen, zoals een marketeer die haar klantgerichte ervaring benut in een data-analysefunctie.
Probeer dit:
– ‘Kun je mijn cv analyseren en aangeven welke drie vaardigheden mij onderscheiden in de Nederlandse arbeidsmarkt?’
– ‘Welke competenties zijn binnen mijn vakgebied over vijf jaar waarschijnlijk het meest gevraagd?’
– ‘Hoe zou mijn ervaring met [specifieke vaardigheid] van waarde kunnen zijn in een rol als [gewenste functie]?’
2. Geef je sollicitatiemateriaal een upgrade
AI is bijzonder goed in het aanscherpen en concreet maken van teksten, waardoor cv’s, motivatiebrieven en LinkedIn-profielen minder algemeen of jargonrijk worden. Zo kan het vage ‘verantwoordelijk voor projectmanagement’ bijvoorbeeld worden herschreven tot een duidelijke, resultaatgerichte formulering als: ‘leiding gegeven aan een team van zes dat een softwarelancering twee weken eerder opleverde, goed voor 15% extra omzet in het eerste kwartaal’.
Probeer dit:
– ‘Herschrijf deze alinea uit mijn cv in actieve taal die mijn bijdrage concreet maakt.’
– ‘Hier is mijn huidige LinkedIn-samenvatting. Maak deze aantrekkelijker voor recruiters in de Nederlandse financiële sector, zonder in clichés te vervallen.’
– ‘Ik solliciteer op deze functie [functieomschrijving toevoegen]. Hoe kan ik mijn ervaring met [relevante ervaring] het beste presenteren in mijn motivatiebrief?’
3. Verken verborgen kansen op de arbeidsmarkt
Veel professionals richten zich enkel op de bekende vacaturesites, terwijl er talloze onbenutte kansen bestaan. AI kan helpen verborgen functies te ontdekken door trends te analyseren en nicheprofielen voor te stellen. In een dynamische arbeidsmarkt, waar nieuwe functies zoals energietransitiemanagers of AI-ethiekadviseurs ontstaan, kan AI je wijzen op opkomende rollen die perfect bij je passen, maar die je anders misschien gemist zou hebben.
Probeer dit:
– ‘Welke nichefuncties bestaan er in [gewenste sector] waarvoor iemand met mijn achtergrond in [huidige sector] waardevol zou zijn?’
– ‘Wat zijn drie opkomende beroepen in Nederland op het snijvlak van [interesse 1] en [interesse 2]?’
– ‘Welke bedrijven in de regio [jouw regio] zijn momenteel aan het uitbreiden binnen [jouw vakgebied]?’
4. Bereid je grondig voor op sollicitatiegesprekken
Voorbereiding is cruciaal voor een sollicitatiegesprek, en AI kan hierbij helpen door als virtuele interviewer te fungeren en je antwoorden te verbeteren. Dit is vooral handig voor lastige onderwerpen zoals een carrièreswitch of werkloosheid. Onderzoek toont aan dat kandidaten die hun antwoorden vooraf oefenen beter presteren, zelfverzekerder overkomen en hun gedachten helderder kunnen verwoorden. Met AI kun je verschillende strategieën uitproberen en de beste aanpak vinden voor jouw situatie.
Probeer dit:
– ‘Speel een sollicitatiegesprek voor de functie van [functietitel] bij [bedrijf]. Stel kritische vragen over mijn overstap vanuit [huidige sector] naar [nieuwe sector].’
– ‘Hoe kan ik tijdens een sollicitatiegesprek het beste uitleggen dat ik [moeilijk te verklaren situatie, zoals een periode van werkloosheid]?’
– ‘Welke vragen zou een Nederlands bedrijf met een [specifieke bedrijfscultuur] hoogstwaarschijnlijk stellen tijdens een sollicitatiegesprek?’
5. Ontwikkel je leiderschapsstijl
Groei in leiderschapsvaardigheden is essentieel voor een succesvolle carrière, en AI kan je helpen je eigen stijl te ontdekken en te verbeteren. Dit is niet alleen belangrijk voor formele leidinggevenden, maar ook voor degenen die projectteams aansturen of stagiairs begeleiden. AI kan nieuwe managers bijvoorbeeld ondersteunen bij het vinden van de juiste balans tussen een collegiale houding en het stellen van duidelijke verwachtingen, en biedt concrete voorbeelden voor lastige gesprekken, aangepast aan de Nederlandse, vaak horizontale werkcultuur.
Probeer dit:
– ‘Wat zijn drie leiderschapsstijlen die passen bij een Nederlandse werkcultuur, en hoe kan ik ontdekken welke bij mij past?’
– ‘Hoe kan ik een moeilijk gesprek voeren met een teamlid over [specifieke situatie] zonder de relatie te beschadigen?’
– ‘Welke kleine, dagelijkse gewoontes kunnen mij helpen om een meer inspirerende leider te worden?’
6. Bouw aan een professioneel merk
In een competitieve arbeidsmarkt is het belangrijk om je te onderscheiden, en AI kan helpen bij het ontwikkelen van een herkenbare professionele identiteit. Veel professionals vinden het moeilijk om hun vakkennis om te zetten in toegankelijke content voor bijvoorbeeld LinkedIn of vakbladen. AI kan ondersteunen bij het bedenken van relevante onderwerpen, het structureren van ideeën en het vinden van de juiste toon, zodat je jezelf effectief als expert positioneert zonder dat het kunstmatig aanvoelt.
Probeer dit:
– ‘Wat zijn vijf onderwerpen binnen [jouw vakgebied] waarover ik zou kunnen schrijven om mijn expertise te tonen?’
– ‘Hoe kan ik een persoonlijk verhaal over [persoonlijke ervaring] verbinden aan een professioneel inzicht in [vakgebied]?’
– ‘Geef me een format voor een LinkedIn-post die een interessant inzicht deelt over [actuele ontwikkeling in jouw sector].’
7. Navigeer door dagelijkse werkuitdagingen
AI kan fungeren als klankbord voor dagelijkse werkuitdagingen, zoals omgaan met lastige collega’s, een controlerende leidinggevende of hoge werkdruk. Veel professionals ervaren deze situaties als stressvol, wat invloed heeft op werkplezier en productiviteit. Door verschillende benaderingen met AI te verkennen, kun je tactvolle en effectieve oplossingen vinden die je werkrelaties behouden en verbeteren.
Probeer dit:
– ‘Hoe kan ik mijn behoefte aan meer autonomie bespreekbaar maken bij een controlerende leidinggevende?’
– ‘Wat is een diplomatieke manier om ‘nee’ te zeggen tegen een nieuwe opdracht als mijn werkdruk al te hoog is?’
– ‘Wat zijn tactvolle manieren om meer zichtbaarheid te krijgen voor mijn bijdragen in een team waar enkele collega’s erg dominant zijn?’
De sleutel tot succes: menselijke, kritische blik
AI is een krachtig hulpmiddel, maar geen wondermiddel, benadrukt Chamorro-Premuzic. Het is belangrijk om AI te zien als een gesprekspartner die waardevolle perspectieven biedt, maar niet als een alwetende adviseur.
AI-tools zijn getraind op wereldwijde data en missen soms de nuances van de Nederlandse werkcultuur, zoals communicatiestijl, hiërarchie en werk-privébalans. Daarom is het belangrijk om AI-inzichten te combineren met je eigen kennis en netwerk. Wil je AI voor je loopbaan gebruiken? Begin met een duidelijke, specifieke vraag die aansluit bij je situatie, en experimenteer met verschillende formuleringen als het antwoord niet direct bruikbaar is.
En het allerbelangrijkste: blijf nadenken. AI is een krachtig gereedschap, maar het is jouw carrière. Jij bent degene die de waardevolle inzichten moet herkennen en toepassen. (gebaseerd op: mt/sprout)
